اکوکاردیوگرافی چیست؟
اکوکاردیوگرافی یا سونوگرافی قلب، روشی است که با استفاده از امواج صوتی، ساختمان داخلی قلب را به تصویر می‌کشد و امکان تشخیص دقیق‌تر بیماری‌های قلبی را به راحتی برای پزشک فراهم می‌کند. در حقیقت، با استفاده از این روش می‌توان نمای دقیقی از دریچه‌ها، دیواره‌های قلبی و ابتدای سرخرگ‌های بزرگ به دست آورد و کالبد طبیعی و غیرطبیعی قلب را دقیق‌تر مورد بررسی قرار داد.
به طور معمول با کمک اکوکاردیوگرافی می‌توانید اطلاعات مفیدی را درباره شکل قلب، آسیب‌های بافتی، ظرفیت پمپاژ و محل بیماری‌های مختلف به دست آورید و روند درمانی بهتری را برای آن انتخاب کنید.
اکوکاردیوگرافی چگونه انجام می‌شود؟
انجام این آزمون به مهارت بسیار زیادی احتیاج ندارد؛ اما باید حتما توسط متخصصان باتجربه در این زمینه انجام شود تا خطایی در پاسخ آن وجود نداشته باشد. برای انجام اکوکاردیوگرافی ابتدا شخص بیمار به پهلوی چپ بر روی تخت می‌خوابد و سپس پزشک، پروب مخصوص دستگاه که از قبل به ژل روان کننده آغشته شده است را به مدت چند دقیقه روی سینه بیمار حرکت می‌دهد و به این صورت کار تصویربرداری انجام می‌شود.
انواع اکوکاردیوگرافی
اکوکاردیوگرافی استرس
در این نوع اکوکاردیوگرافی، پزشک می‌تواند بهتر عملکرد قلب بیمار را هنگام استرس مورد بررسی و آزمایش قرار دهد. اکوکاردیوگرافی استرس معمولا بعد از مصرف دارو یا انجام ورزش، انجام می‌شود تا حرکت قلب سریع‌تر شود و ناهنجاری‌های قلبی نیز سریع‌تر تشخیص داده شوند.
اکوکاردیوگرافی Transthoracic
اکوی Transthoracic یکی از رایج ترین نوع‌های اکوکاردیوگرافی است که به صورت غیرتهاجمی و بدون درد انجام می‌شود. در این روش از اکوکاردیوگرافی، تصویربرداری توسط وسیله‌ای مبدل که بر روی قلب قرار داده می‌شود، صورت می‌گیرد. در روش Transthoracic با قرار دادن مبدل بر روی سینه بیمار، امواج صوتی به طرف قلب فرستاده می‌شوند. سپس تصاویر قلب به صورت زنده بر روی مانیتور نمایش داده می‌شود و در آخر، پزشک باتوجه به آن‌ها، مشکل و بیماری فرد را تشخیص می‌دهد.
اکوکاردیوگرافی سه بعدی
یکی دیگر از انواع روش‌های اکوکاردیوگرافی، اکوی سه بعدی است. در این روش از اکوی قلب، یک تصویر ۳ بعدی از قلب بیمار ثبت می‌شود. درنتیجه، پزشک متخصص تصویری از تمامی زوایای قلب را برای تشخیص بیماری و بررسی وضعیت قلب در اختیار دارد. پزشکان معمولا قبل از انجام عمل جراحی دریچه قلب از اکوکاردیوگرافی سه بعدی استفاده می‌کنند. همچنین در اکثر مواقع برای تشخیص مشکلات قلبی در نوزادان یا کودکان، از این روش بهره می‌گیرند.
اکوکاردیوگرافی Transesophageal
این نوع از اکوکاردیوگرافی به طور معمول زمانی تجویز خواهد شد که اکوکاردیوگرافی Transthoracic، یک تصویر واضح و صحیح را نشان ندهد یا این که پزشک نتواند به خوبی آن را مورد بررسی قرار دهد. در این نوع اکوی قلب، پزشک یک لوله نازک را به داخل دهان بیمار وارد می‌کند و مبدلی کوچک را به طرف پایین گلو می‌فرستد.
این لوله به راحتی از طریق مری هدایت خواهد شد و متخصص می‌تواند به کمک مبدل پشت قلب، مشکلات احتمالی را مورد بررسی قرار دهد. معمولا برای انجام این نوع اکوکاردیوگرافی، در ناحیه گلو از بی‌حس کننده‌های مخصوص استفاده می‌شود تا مراحل اکوی قلب راحت‌تر شود و بیمار نیز احساس درد نکند.
اکوکاردیوگرافی جنین
اکوکاردیوگرافی جنین در بعضی موارد می‌تواند از هفته‌های ۱۸ تا ۲۲ بارداری انجام شود تا از بیماری‌های قلبی مادرزادی، جلوگیری شود. در این نوع اکوکاردیوگرافی، مبدل را بر روی شکم مادر قرار می‌دهند و به راحتی مشکلات قلبی در جنین را بررسی می‌کنند.در واقع با کمک این روش به راحتی می‌توان نارسایی‌های قلب در مراحل اولیه رشد جنین را تشخیص داد و اقدامات درمانی لازم را نیز سریع‌تر شروع کرد. اکوکاردیوگرافی جنین اغلب برای آن دسته از افرادی استفاده می‌شود که بیماری‌های قلبی مادرزادی دارند.
این نوع اکوی قلب نیز برای جنین و مادر هیچ گونه خطری ندارد و انجام آن برای تمام جنین‌ها ضروری نیست. تنها مادرانی که از داروهای ضد انعقاد، داروهای تراتوژن و مشابه استفاده می‌کنند و یا این که سابقه بیماری خاصی دارند، باید این تصویربرداری قلب را برای اطمینان خاطر بیشتر انجام دهند.
آمادگی‌های لازم قبل از انجام اکوکاردیوگرافی
اگر پزشک، اکوی قلب از طریق مری را برای شما تجویز کرد، سعی کنید چند ساعت قبل از انجام آن نوشیدنی یا غذا نخورید تا اکوی قلب راحت‌تر انجام شود و دچار حالت تهوع نیز نشوید.
برای انجام اکوکاردیوگرافی نیازی به داروهای مختلف نیست و نباید داروی خاصی را مصرف کنید. در حقیقت، شما می‌توانید تمام کارهای‌تان را طبق روال عادی روزهای گذشته انجام دهید و نیازی به مراقبت ویژه نیست.
اگر از داروهای خاصی برای بیماری قلبی خود استفاده می‌کنید، حتما قبل از انجام اکوی قلب با پزشک خود مشورت کنید. زیرا ممکن است این داروها در نتیجه تصویربرداری قلب یا اکو تأثیر گذار باشند. در چنین شرایطی معمولا پزشک از شما می‌خواهد که داروهای قلب خود را در روز اکوکاردیوگرافی مصرف نکنید.
اگر مبتلا به بیماری دیابت هستید باید چند ساعت قبل از انجام اکو، از خوردن غذا یا نوشیدنی‌های مختلف پرهیز کنید. البته لازم به ذکر است که نوشیدن آب در این زمان مشکلی ندارد و می‌توانید هر چقدر که خواستید، آب بنوشید.
تا حد امکان سعی کنید در روز اکوی قلب، لباس‌های گشاد بپوشید تا راحت باشید و احساس ناخوشایندی نداشته باشید.
به طور معمول هنگام انجام اکوی قلب باید آرامش داشته باشید، بنابراین سعی کنید استرس و نگرانی را از خود دور کنید و خونسردی خود را نیز حفظ نمایید.
قبل از انجام اکوکاردیوگرافی یا اکو بهتر است فعالیت‌های فیزیکی و ورزش‌های سنگین را انجام ندهید زیرا در چنین شرایطی تپش و ضربان قلب افزایش می‌یابد و ممکن است اکوی قلب به صورت صحیح صورت نگیرد.